Το Εργαστήριο Σημειωτικής ΑΠΘ και το ΔΠΜΣ Σημειωτική, Πολιτισμός και Επικοινωνία σας προσκαλούν στη διάλεξη του Νικόλαου-Ίωνα Τερζόγλου, Επίκουρου Καθηγητή του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, με θέμα: "Χώρος – Αφήγηση – Αρχιτεκτονική: Σημειωτικές / Εννοιολογικές Συσχετίσεις'', την Πέμπτη 19.1.2023 στις 16.30 στο Εργαστήριο Σημειωτικής (ισόγειο κτιρίου Νέας Φιλοσοφικής ΑΠΘ). Η διάλεξη θα δοθεί στο πλαίσιο του μαθήματος "Σημειωτική και Ιστορία της Τέχνης" του ΔΠΜΣ Σημειωτική, Πολιτισμός και Επικοινωνία με διδάσκουσα την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ Λία Γυιόκα.
Χώρος – Αφήγηση – Αρχιτεκτονική: Σημειωτικές / Εννοιολογικές Συσχετίσεις
Στην διάλεξη προτείνω μία πρωταρχική διαπλοκή ανάμεσα στην σημειωτική, την θεωρία της λογοτεχνίας και την τροπική αφηγηματολογία για να απαντήσω στο ερώτημα περί της ικανότητας της αρχιτεκτονικής να λειτουργήσει ως μία νοηματοδοτημένη γλώσσα του χώρου. Η στρατηγική που ακολουθώ είναι μία ευρεία θεώρηση της έννοιας του ‘κειμένου’ που περιλαμβάνει τον χώρο ως αφηγηματική διαδικασία και ως λόγο. Η διαδικασία της αρχιτεκτονικής σύλληψης, του σχεδιασμού και της παραγωγής χωρικού νοήματος νοείται ως γραφή ενός κοινωνικού κειμένου, ως μία κωδικοποίηση μίας αφήγησης στον χώρο. Η πρόταση μου είναι πώς θα πρέπει να μελετούμε την σημειωτική του χώρου πέρα από μία φορμαλιστική λογική, στο ευρύτερο πλαίσιο μίας σημειωτικής της κουλτούρας, στο βαθμό που το αρχιτεκτονικό σύστημα σημείων στοχεύει στην παραγωγή πολιτιστικού νοήματος που είναι μέρος ενός κώδικα κοινωνικών ιεραρχιών και διακρίσεων. Οι χωρικές μορφές είναι οργανικό τμήμα της κοινωνικής ζωής και το νόημα τους εξαρτάται από πολιτιστικές αξίες.
Ειδικότερα, όπως έδειξε ο Philippe Hamon στη ρηξικέλευθη μελέτη του με τίτλο «Εκθέσεις. Λογοτεχνία και Αρχιτεκτονική στην Γαλλία του 19ου αιώνα», η αρχιτεκτονική μετατρέπεται σε μία προνομιούχο πρότυπη γραμματική ή μετα-γλώσσα για την κατασκευή Γαλλικών λογοτεχνικών αφηγήσεων. Σύμφωνα με αυτόν, η αρχιτεκτονική λειτουργεί ως μετατροπέας, ως μεταφορικός χειριστής που επιτρέπει στην ορατή επικράτεια του ‘πραγματικού’ να μεταφραστεί στην σημειωτική, κειμενική επικράτεια της λογοτεχνικής αναπαράστασης. Σκοπεύω να υϊοθετήσω την υπόθεση του Hamon περί δομικής αντιστοιχίας αρχιτεκτονικής και αφήγησης οδηγώντας την σε περαιτέρω, συγκεκριμένες κατευθύνσεις έρευνας, αρθρωμένες γύρω από τέσσερα διαφορετικά επίπεδα σύγχρονων αρχιτεκτονικών προβληματικών: 1. Το πρόβλημα της φύσης και του νοήματος του χώρου ως αντικειμένου της αρχιτεκτονικής σύλληψης. 2. Το πρόβλημα του συγκειμένου και του τόπου σε σχέση με την μνήμη και τον χρόνο. 3. Το ερώτημα του ρόλου, του καθεστώτος, της αποστολής του αρχιτέκτονα. 4. Το πρόβλημα της αφήγησης και της αφηγηματικότητας ως διανυσμάτων της δημιουργικότητας του αρχιτέκτονα στην υπερνεωτερική εποχή.
Δρ. Νικόλαος-Ίων Τερζόγλου Μόνιμος Επίκουρος Καθηγητής
Σύντομο Βιογραφικό
Μόνιμος Επίκουρος Καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείο, με γνωστικό αντικείμενο Έννοιες και Θεωρίες για την Οργάνωση και τον Σχεδιασμό του Αρχιτεκτονικού Χώρου (ΦΕΚ 904/Τεύχος Γ’/17.8.2018). Αριστούχος Αρχιτέκτων Ε.Μ.Π. (2000, Χρυσοβέργειο Βραβείο και Αργυρό Μετάλλιο με τον Προμηθέα Πυρφόρο), Κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης «Σχεδιασμός-Χώρος-Πολιτισμός» Ε.Μ.Π. (2001, Υποτροφία Ιδρύματος Ευγενίδου), Διδάκτωρ Ε.Μ.Π. πάνω στη Θεωρία και Φιλοσοφία της Αρχιτεκτονικής (2005, 2ο Διεθνές Βραβείο ICAR-CORA 2007), Πτυχιούχος Εικαστικών Τεχνών της Α.Σ.Κ.Τ. (2009) και Μεταδιδάκτωρ Ε.Μ.Π. πάνω στις «Ιδέες του Χώρου στον Εικοστό Αιώνα» (2007-8). Έχει συν-επιμεληθεί τον Αγγλικό τόμο Intersections of Space and Ethos (Routledge, 2015, 20172). Έχει διδάξει σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο στο Πανεπιστήμιο Πατρών, στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, σε μαθήματα και εργαστήρια φιλοσοφίας της αρχιτεκτονικής, ιστορίας των ιδεών του χώρου, ερμηνευτικής ανάγνωσης των τόπων της πόλης και μεθοδολογίας της αρχιτεκτονικής σύνθεσης. Γενικός συντονιστής του Εργαστηρίου Ερμούπολης (2019), με αντικείμενο την δημιουργική επανάχρηση ιστορικών κελυφών. Έχει συγγράψει δύο (2) μονογραφίες, έχει συν-επιμεληθεί τρία (3) βιβλία, έχει δημοσιεύσει εβδομήντα (70) επιστημονικά άρθρα σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους (Ελληνικά και Αγγλικά), έχει παρουσιάσει ιδέες του σε σαράντα (40) συνέδρια, εγχώρια και διεθνή, και έχει πραγματοποιήσει πάνω από διακόσιες (200) δημόσιες διαλέξεις.
